اشتباه در برنامه ریزی درسی

در هنگام چیدن یک برنامه درسی مناسب، باید مطابق اصول و قواعد خاصی عمل کنید. بدون داشتن سطح اطلاعات و البته تجربه لازم، قادر نیستید که برنامه خوبی بچینید. اما در این میان یک سری از اشتباهات وجود دارد که معمولا دانش آموزان دچار آن می شوند. یک سری از بزرگترین اشتباه در برنامه ریزی درسی وجود دارند که با وجود آنها موفقیت در کنکور، به خطر می افتد. برای همین حتما به نکاتی که در ادامه به شما خواهیم گفت را به خوبی یاد بگیرید.

اشتباه اول: مطالعه، تست و تمرین در قالب یک برنامه

زمانی که شروع به برنامه ریزی درسی یا کنکوری می کنید دوست دارید همه فصل ها، درس ها و تمرین و تست را در یک برنامه بگنجانید. خب آیا بنظر شما چنین برنامه ای قابل اجراست؟ قطعا خیر نمی توانید. چون می دانید این برنامه عملا فقط روی کاغذ نوشته شده و عملی نیست. در فضای واقعی، نه تنها شما بلکه هیچ کسی قادر به اجرای آن نیست. قرار دادن تمام برنامه های تمرینی و مطالعاتی، اولین اشتباه در برنامه ریزی درسی است. اشتباهی که اغلب دانش آموزان در برنامه های اولیه خود مرتکب می شوند.

از طرف دیگر هیچ هدف خاصی در برنامه مشخص نیست و تنها یک هدف کلی دیده می شود. آن هم خواندن همه دروس به همراه حل کردن تمرینات و مسائل آنها است. این اشتباه، ناشی از احساسی شدن دانش آموز بوده و نتایج بدی را به همراه خواهد داشت.

راه حل تنظیم کردن زمان تمرین و مطالعه در برنامه

این مشکل یکی از چالش هایی است که برخی از دانش آموزان دارند. اما نگران نباشید. ما راه حل رفع اشتباه در برنامه ریزی درسی را هم داریم. در قدم اول قبل از شروع برنامه ریزی برای مطالعه اهداف خود در هر درس را به طور واضح با عدد مشخص کنید. یعنی دقیقا مشخص کنید که چه صفحاتی به همراه چند تمرین یا تست باید کار شود. برنامه ای که برای یک یا دو هفته یا یک ماه در حال تنظیم آن هستید. لطفا به این نکته کاملا توجه کنید تا ازاجرای کامل برنامه خود لذت ببرید.

اشتباه دوم: آگاه نبودن به سرعت مطالعه

در قدم اول مشخص شد که قرار است در برنامه درسی خود چه مقدار از هر درس را مطالعه کنید. حالا باید دقیقا مشخص کنید که برای محقق شدن این هدف چند ساعت لازم دارید. یعنی اگر قرار است یک فصل ریاضی به همراه 50 تمرین در این برنامه مطالعه و کار شود، چند ساعت از برنامه شما به آن اختصاص می یابد. یک اشتباه در برنامه ریزی کنکور، نداشتن شناخت کافی از توان و سرعت مطالعه در هر درس است. اگر شما به صورت منظم و همیشگی پیش بروید، حتما نتیجه بسیار بهتری نسبت به حالت سریع ولی بی کیفیت خواهید رسید.

زمانی که می گوییم توان مطالعه در یک درس، منظورمان این است که شما معمولا چند صفحه و یا چند دقیقه می توانید با تمرکز و دقت، مطالعه کنید. شاید شما دوست دارید یک ساعت و نیم پشت سرهم یک درس را بخوانید. اما این دلیل کافی نیست که بتوانید این کار را انجام دهید. پس در ابتدا واقع بین باشید و با نگاهی به رفتار مطالعاتی خود در هر درس مشخص کنید که توان واقعیتان چقدر است.

البته اگر دوست دارید این توان را افزایش دهید هیچ ایرادی ندارد. اما حتما صبور باشید. در هر بار 10 درصد بیشتر از قبل در برنامه آن را لحاظ کنید. ما توصیه می کنیم در افزایش این مقدار عجله نکنید. ولی به خودتان فرصت دهید تا همه چیز درست پیش برود.

راه حل تنظیم کردن سرعت مطالعه

خب ما درباره توان مطالعه و سرعت مطالعه صحبت کردیم که یک مشکل به حساب می آمد. حالا نوبت به سرعت مطالعه می رسد. سرعت مطالعه در هر درس یعنی اینکه شما بدانید که برای هر مبحثی چقدر وقت لازم دارید. زمانی که بتوانید به خوبی آن را بخوانید و یاد بگیرید. همچنین برای انجام هر تمرین آن مبحث چقدر وقت نیاز دارید. اگر از قبل برای خودتان برنامه ریزی کرده باشید، احتمالا الان دقیقا می توانید مشخص کنید مباحثی که قرار است در برنامه اجرا شود، چقدر وقت نیاز دارد.

اما اگر هنوز از سرعت مطالعه خود آگاهی کافی ندارید، ایرادی ندارد. کافیست با کمی تقریب برای هر مبحث، زمانی را در نظر بگیرید. توجه کنید که این تقریب نه آنقدر زیاد باشد و نه آنقدر کم. اما اگر زمان را زیاد در نظر گرفتید و در هنگام اجرا وقت اضافی آوردید باید کاری دگیر را انجام دهید. می توانید برای بهم نخوردن برنامه درسی خود، زمان اضافه را به انجام تمرینات آن درس اختصاص دهید.

تنظیم سرعت درس خواندن مطابق اصول

شما می توانید به سراغ قسمت بعدی برنامه بروید و درس بعدی را کمی زودتر شروع کنید. همانطور که می بینید آگاه نبودن به سرعت مطالعه به طور کلی برنامه را مختل می کند. اما در هنگام شروع هیچ چاره ای نداریم جز اینکه به همین شیوه عمل کنیم. قطعا در برنامه های بعدی شما با این مشکل کمتر برخورد می کنید. به همین دلیل است که به دانش آموزان توصیه می کنیم از پایه های تحصیلی پایین تر با برنامه ریزی درسی منظم پیش بروند تا زودتر با ویژگی ها و رفتار مطالعاتی خود آشنا شوند.

توصیه می کنم اگر در شروع کار هستید، برنامه های درسی خود را کوتاه مدت در نظر بگیرید. برنامه ای که به طور مثال 2 یا 3 روزه تنظیم باشد تا بتوانید در هر بار برنامه ریزی از تجربه های قبلی خود استفاه کنید. مثلا اگر برنامه اول را یک ماهه یا حتی یک هفته ای تنظیم کنید، به احتمال زیاد در اواسط کار برنامه را کنار می گذارید. در نتیجه دوباره دچار بی برنامگی و سردرگمی می شوید.

اشتباه سوم: تنظیم برنامه درسی فشرده

همه ما در هفته های گذشته و یا ماه قبل کم کاری هایی داشته ایم. تمریناتی را هنوز کار نکرده ایم، تعدادی از تست های قبلی را هنوز نزدیم. بخشی از فیلم های آموزشی را ندیده ایم و کمی احساس بی نظمی و عقب ماندگی از اجرای برنامه های قبلی داریم. وقتی با این احساسات به سراغ برنامه ریزی درسی فشرده می رویم، بدون شک دوست داریم همه چیز درست شود.

یعنی می خواهیم همه جاماندگی های قبلی را سریع جبران کنیم. این تفکر باعث می شود در تنظیم برنامه هیجان زده عمل کنیم. تا آنجا که می خواهیم درس ها را یکی پس از دیگری در برنامه بگنجانیم. از تنظیم چنین برنامه درسی آنقدر خرسندیم که تصور می کنیم از فردا با این برنامه همه مشکلات  گذشته و آینده برطرف می شود. اما غافل از اینکه ما دقیقا مشکلی به مشکلات درسی خود اضافه کرده ایم.

برای جبران جا ماندن از برنامه چکار کنیم

برای این کار کافیست در هر هفته فقط 20 الی 25 درصد برنامه های جامانده قبلی را جبران کنید. در این صورت به راحتی ظرف مدت یک ماه، تمام کم کاری ها جبران می شود. همچنین شما می توانید در ادامه با خیال راحت به مرور آنها بپردازید تا تسلط خود را نیز بر آن مباحث افزایش دهید. در غیر این صورت این برنامه حتی به نیمه روز اولش هم نمی رسد و همه رویاها بر باد می رود. البته این برنامه سنگین را حتی با کمک گرفتن از دو یا سه نفر از همکلاسی هایتان هم نمی توانستید اجرا کنید! حجم زیاد مباحث را به واسطه اینکه قبلا کم کاری داشتید در برنامه نگنجانید. کمی صبور باشید و به خودتان فرصت بدهید.

اشتباه چهارم: نداشتن تنوع در برنامه ریزی مطالعاتی

خیلی از دانش آموزان دوست دارند در طی روز فقط یک کتاب را مطالعه کنند. آنها احساس می کنند که تمرکز و کارایی بیشتری با این برنامه خواهند داشت. این شیوه که شما فقط یک یا نهایتا دو درس را در طی یک روز بخوانید باعث می شود راندمان و یا کارایی شما بشدت کاهش یابد. برای این منظور، حتما به توصیه هایی که در ادامه خواهیم گفت، توجه داشته باشید.

همچنین بخوانید: برنامه قبولی کنکور در دو ماه

فراموش نکنید که بهترین برنامه ریزی، حالتی است که شما را مشتاق به مطالعه و ادامه اجرای برنامه نگه دارد. ویژگی‌هایی که تنوع داشتن در برنامه دارد، این است که هیجان و جذابیت مطالعه برای کنکور حفظ خواهد شد. موضوع تنوع در مطالعه، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین باید حتما برای آن یک راه حل مناسب پیدا کرد.

راه حل برای مشکل تنوع در برنامه درسی

برنامه را در ابتدا به دو بخش تقسیم کنید. بخش اول مربوط به مطالعه و یادگیری و بخش دوم مربوط به تمرین و تست زدن و مرور. حالا برویم سراغ بخش اول. در بخش اول تقسیم بندی هر بخش از درس خواند طوری باشد که زمان مورد نیاز آن بیشتر از یک و نیم ساعت نشود. البته شما می توانید برای هر بخش از درس خواندن بازه یک ساعت یا حتی چهل و پنج دقیقه را هم درنظر بگیرید.

توصیه اکید می کنم که زمان در نظر گرفته شده برای هر بخش از مطالعه بیشتر از یک و نیم ساعت نشود. پس از هر یک و نیم ساعت زمان تقریبی در حدود یک ربع را برای استراحت در نظر بگیرید. در بخش اول هر برنامه، شما قرار است مطالعه و یادگیری داشته باشید. در نتیجه حتما بیشترین انرژی را در این بخش صرف خواهید کرد. زمان کلی که برای بخش اول در نظر می گیرید، می تواند حوالی 70 درصد از کل زمان برنامه باشد.

در بخش دوم برنامه یعنی جایی که قرار است به تمرین و مرور بپردازید. برای این کار بسته های تستی یا تمرینی مشخصی را در نظر بگیرید. فرض می کنیم قرار است برای درس ریاضی تست بزنید. در قدم اول تعدادی تست را مشخص کنید.

نحوه تنوع دهی در برنامه درسی

در شروع کار تست های کمی را در نظر بگیرید. مثلا شما می توانید 5 یا 7 تست را برای تمرین در یک ساعت در نظر بگیرید. البته این تعداد بستگی به توانایی شما دارد. برخی دانش آموزان می توانند 30 الی 40 تست هم در یک ساعت کار کنند. اما توجه داشته باشید در این یک ساعت، علاوه بر زدن تست ها باید به بررسی تک به تک آنها بپردازید. اگر آنها را بلد نیستید، با کمک پاسخنامه و جزوه و کتابتان آنها را کامل یاد بگیرید. پس تعداد تستی که انتخاب می کنید با احتساب بررسی آن تست ها باشد.

خب حالا متوجه می شوید که داشتن تنوع در برنامه یعنی تنوع در انتخاب مطالعه چند کتاب. همچنین پرداختن به تست و تمرین موجب می شود، علاوه بر پیش رفتن مطابق برنامه، دچار خستگی و دلزدگی نیز نشوید. نکته آخر اینکه ما مطالعه برخی دروس را نسبت به بقیه بیشتر ترجیح می دهیم. لطفا در برنامه هر روز از هر دو دسته دروس قرار دهید. یعنی هم دروسی که دوست دارید و هم دروسی که برایتان سخت است. بعضی دانش آموزان صرفا با دروسی که مشکل دارند شروع می کنند. در نتیجه این اتفاق، برنامه بسیار نفس گیر می شود.

اشتباه پنجم: منعطف نبودن در تغییر برنامه درسی

در همین ابتدا باید بگوییم که برنامه خود را باتوجه به شرایط در دفعات اول تغییر دهید. البته این تغییرات باید معقول و منطقی باشد. اما به محض اینکه متوجه می شوید که برای یک درس یا مبحث پیش بینی درستی نداشتید، اقدام کنید. درست در همان لحظه باید برنامه را در جهت اجرای درست اصلاح کنید.تنوع نداشتن در برنامه، بزرگترین اشتباه در برنامه ریزی درسی است. داشتن انعطاف بالا در برنامه درسی می‌ تواند باعث جلوگیری از سردرگمی شما در شرایط خاص شود.

به طور مثال می‌ توان روزی را در نظر گرفت که به دلیل ابتلا به سرماخوردگی، قادر به درس خواندن نیستید. در این شرایط شما حتما از برنامه‌ های اصلی عقب می‌ افتید. در صورتی که انعطاف پذیری بالایی در تغییر برنامه‌‌هایتان داشته باشید، می‌ توانید به راحتی این کم کاری را جبران کنید. بنابراین باید یک راه حل مناسب برای مشکل انعطاف پذیری نداشتن در برنامه درسی داشته باشید.

راه حل مشکل انعطاف پذیری در مواجهه با اتفاقات

بهترین توصیه برای شما که تازه برنامه ریزی را شروع کرده اید این است که برنامه های اولتان بسیار کوتاه مدت باشد. مثلا سه روزه باشد. تا برنامه سه روز دوم را با توجه به تجربه ای که در برنامه قبل بدست آوردید بهتر تنظیم کنید. اصل موضوع اینست که با برنامه اشتباه پیش رفتن بهتر از بی برنامگی است. پس از اینکه برنامه ای که تنظیم می کنید با شکست مواجه شود نترسید و سریعا برنامه برنامه را اصلاح کنید.

به مرور زمان شما آنقدر نسبت به خودتان و کتاب های درسی شناخت پیدا می کنید که بهترین برنامه ها را تنظیم می کنید. در برنامه حتما زمانی را برای جبران عقب افتادگی های احتمالی در نظر بگیرید. این کار باعث می شود شما در حین اجرای برنامه استرس و نگرانی نداشته باشید. منعطف بودن شما درهر شرایطی نشان از مدیریت شما است. پس اگر در جایی لازم بود برنامه را تغییر دهید و بدانید این کار چون باعث دقیق تر شدن برنامه شما و اصلاح آن می شود نه تنها ایرادی ندارد بلکه بسیار هم مفید است.

اشتباه ششم: در نظر نگرفتن استراحت و تفریح

هر برنامه زمانی قابل اجراست که تمامی موارد را داشته باشد. تصور کنید شما با برنامه ریزی درسی اشتباه از صبح تا شب فقط باید درس بخوانید. آیا شما نیاز به استراحت نیمروزی ندارید؟ آیا ما  نیاز ندارید که حین مطالعه کنکور تفریح و سرگرمی داشته باشیم؟ قطعا بله ما این حق را داریم که در حین مطالعه کنکور، تفریح، سرگرمی و استراحت هم داشته باشیم.

گاهی ما برنامه هایی را می بینیم که حتی در آن برای دانش آموز فرصت استحمام وجود ندارد! لطفا در برنامه خود همه موارد را در نظر بگیرید. درست است که شما باید درس بخوانید ولی هر چیزی به جای خودش. حتی دانش آموزان کنکوری هم که فشردگی بیشتری در برنامه دارند باید همه موارد را در نظر بگیرند.

راه حل برای نبودن استراحت در برنامه

برای این منظور هیچکدام از فعالیت های غیر درسی خود را حذف نکنید. اما با توجه به شرایطی که دارید، می توانید اولویت ها را در نظر بگیرید. همه فعالیت هایتان باید در برنامه درسی شما در نظر گرفته شود. ولی با حجم کمتری نسبت به قبل و اولویت درس خواندن. با این برنامه، هم می توانید در اولویت اول به درس هایتان برسید. هم به طور مطلق از دیگر علایقتان چشم پوشی نکنید. پس احتیاجی به حذف برنامه های غیر درسی ولی سبک ندارید. فقط سعی کنید موارد مهم را انجام دهید.

اشتباه هفتم: عدم مدیریت انرژی در برنامه روزانه

آخرین اشتباهی که در چیدن دروس برنامه وجود دارد این است که حجم زیادی از دروس سنگین به آخر شب می رسد. در واقع با این کار شما انرژی خود را مدیریت نمی کنید. ما در حالت طبیعی، در اواخر شب، انرژی کمتری نسبت به ابتدای روز داریم. البته این مورد زمانی صدق می کند که شما از اول روز به صورت منظم مطالعه کرده باشید.

این را از این لحاظ متذکر می شویم که بعضی از دانش آموزان می گویند ما آخر شب انرژی بیشتری داریم. این ادعا شاید در برخی موارد درست باشد. اما این احساس، بیشتر در افرادی وجود دارد که در طول روز مطالعه چندانی ندارند. بنابراین طبیعی است انرژی این دانش آموزان در آخر شب بیشتر باشد.

راه حل مناسب برای مدیریت کردن انرژی روزانه

در شرایط عادی بهتر است برنامه ریزی به نحوی چیده شود که توزیع دروس در طول روز متعادل باشد. مثلا اگر شما برای دروس تحلیلی در اول برنامه تمرکز بیشتری دارید حتما این مورد در تنظیم برنامه لحاظ شود. همچنین دقت کنید که استراحت نیمروزی بسیار مهم و مفید است و نباید از آن غافل شوید. زمانی که برای این استراحت در نظر می گیرید اصلا باعث ضرر شما نمی شود. زیرا پس از یک استراحت کوتاه می توانید تمرکز خود را بالاتر ببرید.

عواقب برنامه درسی اشتباه

هر تصمیم و کار اشتباه، هم در موضوع درس و هم موضوعات خارج از درس، تاوان دارد. برنامه درسی اشتباه هم عواقب بدی دارد. عقب افتادن از رقبا، سختی کشیدن بی هدف، هدر دادن انرژی بیش از حد و بسیار موارد دیگر از این عواقب می باشد. بنابراین در ابتدای شروع درس خواندن کنکور، باید در انتخاب برنامه درسی، دقت لارم را داشته باشید. خطرات برنامه درسی اشتباه، فقط محدود به تلف شدن انرژی و یا سختی مطالعه نمی شود. بلکه به طور حتمی در نتیجه کنکور نیز تاثیرات منفی بدی خواهد داشت.

جلوگیری از اشتباهات رایج برنامه ریزی درسی

حتما شما هم این جمله را شنیده اید که بهترین راه کسب تجربه، استفاده از تجارب دیگران است. پس برای جلوگیری کردن از اشتباهات رایج در برنامه ریزی درسی، مشورت کردن با مشاوره کنکور می باشد. بنابراین سعی کنید که تمامی نکات را به طور کامل یاد بگیرید. یادگیری تمام این موارد سبب می شود که شما در حین برنامه ریزی، به خوبی عمل کنید. یک اشتباه کوچک در چیدن برنامه ها می تواند کل روند موفقیت شما را به خطر بیاندازد.

ما برای تمامی اشتباهاتی که گفتیم، راه حل مناسب آن را نیز ذکر کردیم. بنابراین سعی کنید این راه حل ها را به ذهن خود بسپارید. تجربه داشتن در این زمینه می تواند زمنه ساز موفقیت شما در کنکور سراسری باشد. این اشتباهات و راه حل آن ها، نتیجه چندین سال تجربه در زمینه آنالیز دانش آموزان می باشد.

سخن پایانی

ما در این مقاله سعی داشتیم تا بیشترین اشتباه در برنامه ریزی درسی و کنکور را برایتان بگوییم. چیزیکه باعث می شود در تنظیم برنامه ها بهتر عمل کنید. اگر شما هم دوست ندارید که این عواقب گریبانگیر شما شود، باید نحوه برنامه ریزی درسی را آموزش ببینید. این در شرایطی است که خود تصمیم به طرح ریزی مطالعه داشته باشید. در غیر این صورت، احتمال اینکه یکی از نکات را فراموش کنید، وجود دارد.